Η επιχείρηση Δυναμό, όπως είναι γνωστή η προσπάθεια των συμμάχων να απεγκλωβίσουν τις παγιδευμένες δυνάμεις τους από το λιμάνι τ...
Η επιχείρηση Δυναμό, όπως είναι γνωστή η προσπάθεια των συμμάχων να απεγκλωβίσουν τις παγιδευμένες δυνάμεις τους από το λιμάνι της Δουνκέρκης, αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα πραγματικό κατόρθωμα.
Παρά τις δυσμενείς συνθήκες, την έντονη πίεση και τα στενά χρονικά περιθώρια, το Βασιλικό Ναυτικό κατάφερε να διασώσει μεγάλο αριθμό ανδρών και να τον μεταφέρει με ασφάλεια στην Αγγλία.
Πρόκειται για μία τυπική περίπτωση όπου ο επαγγελματισμός, το σθένος, η αγαστή συνεργασία μεταξύ πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, αλλά και ο παράγοντας τύχη διαδραμάτισαν καταλυτικό ρόλο στην επιτυχή έκβαση μιας επιχείρησης.
Ο στρατηγός Erwin Romel μαζί με αιχμάλωτους Βρετανούς αξιωματικούς στη Γαλλία. Υπό τη διοίκησή του η 7η Μεραρχία Panzer διένυσε 200 μίλια μέσα σε μία μέρα κερδίζοντας τον τίτλο “Μεραρχία Φάντασμα”.
Το Ιστορικό Πριν Την Εκκένωση
Στα τέλη Μαΐου 1940, η κατάσταση στο μέτωπο της Γαλλίας ήταν τραγική.
Ο γαλλικός στρατός βρισκόταν υπό διάλυση, οι άνδρες του παραδίνονταν κατά χιλιάδες, και οι όποιες προσπάθειες αντίστασης συνθλίβονταν κάτω από τους χαλύβδινους θώρακες των συνεχώς επελαύνοντων Panzer.
Η συντριπτική ποιοτική υπεροχή των Γερμανών έναντι των Γάλλων είχε ως συνέπεια την άσκηση ασφυκτικής πίεσης επί της Βρετανικής Εκστρατευτικής Δύναμης ( ΒΕΔ ), η οποία αντιμετώπιζε το ενδεχόμενο κύκλωσης, αποκοπής και συντριβής, καθώς η 7η Μεραρχία Panzer πλησίαζε απειλητικά και ταχύτατα στις ακτές της Μάγχης, κόβοντας κάθε γραμμή υποχώρησης.
Σε αυτή τη δυσμενή κατάσταση οι σύμμαχοι επιχείρησαν να αλλάξουν τον αρνητικό συσχετισμό. Μία αντεπίθεση αρμάτων στο Αρράς κατάφερε να ανακόψει τους Γερμανούς για λίγο.
Θεωρώντας πως μια αλλαγή ηγεσίας θα επέφερε καλύτερα αποτελέσματα, οι Γάλλοι αντικατέστησαν τον 68χρονο επικεφαλής των δυνάμεών τους, Μaurice Gamelin, με τον 78χρονο Maxime Weygand.
Το αποτέλεσμα ήταν η επιδείνωση της κατάστασης, καθώς ο νέος διοικητής είχε πλήρη άγνοια των νέων συνθηκών πολέμου, αλλά και της κατάστασης του μετώπου.
Οι ηλικιωμένοι Γάλλοι επιτελείς με την επιμονή τους στα δόγματα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τους νεότερους και καλύτερα κατηρτισμένους Γερμανούς ομολόγους τους.
Οι Άγγλοι αντιλαμβάνονταν πως το παιχνίδι είχε χαθεί.
Ο γαλλικός στρατός ήταν ανίκανος να προτάξει μια αποτελεσματική αντίσταση, ή έστω να ανοίξει μια δίοδο για την ΒΕΔ.
Ευτυχώς, οι αλλαγές στην πολιτική ηγεσία της Βρετανίας έμελλε να αποδειχθούν σωτήριες
Ο πρωθυπουργός Winston Churchil και ο ναύαρχος Sir Bertram Ramsey εξετάζουν τα σχέδια της επιχείρησης Δυναμό.
Η Εκλογή Του Churchill. Επιχείρηση Δυναμό.
Στις 10 Μαϊού 1940, έπειτα από έντονες παρασκηνιακές πολιτικές διαμάχες, ο Winston Churchill εξελέγη πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας.
Παρά τις έντονες αντιδράσεις του κόμματος των συντηρητικών, ήταν ο πλέον κατάλληλος άνθρωπος και κατέφθασε την κατάλληλη στιγμή, λαμβάνοντας την κατάλληλη θέση.
Έχοντας την υποστήριξη του παλατιού αλλά και του ναυαρχείου, ο νέος πρωθυπουργός άρχισε να εξετάζει το ενδεχόμενο απεμπλοκής από την Ευρώπη.
Αρχικά, έπρεπε να βρεθούν λιμάνια κατάλληλα για μια τέτοια επιχείρηση στη Βόρεια Γαλλία.
Οι διαθέσιμες επιλογές ήταν η Βουλόνη, το Καλαί και η Δουνκέρκη.
Όλα εξαρτώνταν από δύο παράγοντες – την ταχύτητα οργάνωσης του Βασιλικού Ναυτικού, και την αντίσταση που θα προέβαλαν τα γαλλικά, βελγικά, ολλανδικά και βρετανικά στρατεύματα στην γερμανική επέλαση.
Για άλλη μια φορά, οι Γάλλοι επρόκειτο να διαψεύσουν τις όποιες προσδοκίες.
Οι γραμμές τους διασπάστηκαν ταχύτατα και σχετικά αναίμακτα από τους Γερμανούς.
Στις 24 Μαΐου η Βουλόνη είχε πέσει, και το Καλαί θα ακολουθούσε λίγες ώρες αργότερα.
Οι εναπομείνασες συμμαχικές δυνάμεις συγκεντρώθηκαν σε μια αμυντική περίμετρο πλάτους 25 και βάθους 12 χιλιομέτρων γύρω από το λιμάνι της Δουνκέρκης.
Γερμανικό προπαγανδιστικό φυλλάδιο όπου εικονίζεται ο θύλακας της Δουνκέρκης. Χιλιάδες τέτοια ρίχτηκαν από αέρος στη φρουρά καλώντας την σε παράδοση.
Ένας στόλος 900 πλοίων απέπλευσε από τα βρετανικά λιμάνια με σκοπό την εκκένωση των παγιδευμένων δυνάμεων.
Το γενικό πρόσταγμα είχε ο αντιναύαρχος Sir Bertram Ramsay, ενώ την επίβλεψη της εκκένωσης από τις ακτές ανέλαβε ο πλοίαρχος William Tennant.
Η Διαπεραίωση.
Από την πρώτη κιόλας μέρα (27 Μαΐου) παρουσιάστηκαν αρκετές δυσκολίες.
Οι μόλοι του λιμανιού της Δουνκέρκης είχαν υποστεί σοβαρές καταστροφές, καθώς βρίσκονταν εντός του βεληνεκούς του γερμανικού πυροβολικού. Ταυτόχρονα, τα 600 μεγάλα πλοία του στόλου (πολεμικά, φέριμποτ και εμπορικά κάθε είδους) δεν μπορούσαν να πλησιάσουν στις ακτές, λόγω του μεγάλου τους βυθίσματος.
Τέλος, η περιοχή δεχόταν το ανηλεές σφυροκόπημα του γερμανικού πυροβολικού.
Το βάρος σήκωσαν τα αντιτορπιλικά και 300 μικρά σκάφη (λέμβοι, κότερα, σκάφη αναψυχής κ.α.) που είχαν επιταχθεί από το Ναυτικό.
Τα σκάφη αυτά πλησίαζαν στις ακτές, συνέλεγαν τους άνδρες και τους μετέφεραν στα μεγαλύτερα πλοία.
Ωστόσο, οι ρυθμοί ήταν αρκετά αργοί.
Έτσι ο Tennant αποφάσισε να διακινδυνεύσει τα πλοία του και να αξιοποιήσει και τους μόλους.
Αποτελούσε αξιοθαύμαστο γεγονός η πλήρης τάξη που επικρατούσε στα βρετανικά στρατεύματα. Χιλιάδες άνδρες σχημάτιζαν ουρές χιλιομέτρων στην ακτή, περιμένοντας τη σειρά τους για να επιβιβαστούν σε κάποιο σκάφος, υπομένοντας καρτερικά το διαρκές σφυροκόπημα του γερμανικού πυροβολικού, αλλά και τις αεροπορικές προσβολές.
Όλα εξαρτώνταν από το πόσο θα κράταγε η αμυντική περίμετρος την οποία υπεράσπιζαν βρετανικά και γαλλικά στρατεύματα.
Προς γενική έκπληξη όλων, ο Hitler διέταξε τις μεραρχίες Panzer στα περίχωρα της Δουνκέρκης να ανακόψουν την προέλασή τους, και ανέθεσε την εκκαθάριση της περιοχής στην Luftwaffe.
Αν και, μέχρι σήμερα, η κίνηση αυτή παραμένει ανεξήγητη, εντούτοις τότε έδωσε πολύτιμο χρόνο στους Βρετανούς.
Η έντονη ομίχλη που επικρατούσε κατά διαστήματα, και οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες εμπόδισαν την τότε κραταιά Luftwaffe να εξαπολύσει όλη την ισχύ της κατά των ακινητοποιημένων δυνάμεων.
Ωστόσο, όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν, η παρουσία της γινόταν αισθητή.
Οι Γερμανοί πιλότοι, αψηφώντας τον πυκνό αντιαρεπορικό φραγμό, προσέβαλλαν τα ακινητοποιημένα πλοία που προσέφεραν ιδανικούς στόχους.
Τις πρώτες μέρες, μάλιστα, οι απώλειες ήταν υψηλές, με αποτέλεσμα ο Tennant να διερωτηθεί αγανακτισμένος:
“Πού είναι η αναθεματισμένη RAF; Είμαστε ακίνητοι στόχοι εδώ πέρα!”
Κι όμως, η RAF ( Royal Air Force ) έκανε ό,τι μπορούσε για να αναχαιτίσει τους Γερμανούς στους αιθέρες.
Ωστόσο, η απόσταση της Δουνκέρκης από τα αεροδρόμιά της, και η αριθμητική υπεροχή των Γερμανών δεν επέτρεπαν την παραμονή των αεροσκαφών πάνω από το πεδίο για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Παρά ταύτα, οι πιλότοι της κατάφεραν αρκετές φορές να αποτρέψουν την καταστροφή, συχνά δεχόμενοι και φίλια πυρά.
Άγγλοι στρατιώτες εκκενώνονται με αντιτορπιλικό. Παρά την καλλιεργηθείσα από τον κινηματογράφο εντύπωση, τα πολεμικά πλοία σήκωσαν το σύνολο του βάρους της εκκένωσης, μεταφέροντας το 95% των παγιδευμένων τμημάτων
Το Τέλος Της Επιχείρησης.
Τα ξημερώματα της 4ης Ιουνίου 1940 η επιχείρηση έλαβε τέλος. Μέσα σε διάστημα μικρότερο των 9 ημερών, το ναυτικό πέτυχε έναν πραγματικό άθλο. Κατάφερε να διαπεραιώσει 338.226 Βρετανούς και 139.911 Γάλλους.
Ωστόσο, το τίμημα ήταν βαρύ.
Η οπισθοφυλακή –περίπου 40.000– αιχμαλωτίστηκε. Από τα 900 σκάφη που συμμετείχαν στην εκκένωση 235 βυθίστηκαν, ενώ η RAF έχασε 177 αεροσκάφη.
Επίσης, η ΒΕΔ απώλεσε το σύνολο του βαρέως οπλισμού της.
Στον αγώνα για την σωτηρία, από την έναρξη των επιχειρήσεων μέχρι και το πέρας της εκκένωσης, ο φόρος αίματος των συμμάχων σε νεκρούς, τραυματίες και αγνοούμενους υπήρξε βαρύτατος, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία.
Ενδεικτικά:
Βρετανοί: 68.111
Ολλανδοί: 9.779
Βέλγοι: 23.350
Γάλλοι: 2.000.000
Σύνολο: 2.101.240
Συγκριτικά, οι απώλειες των Γερμανών υπήρξαν αμελητέες. Απώλεσαν συνολικά 150.000 άνδρες, ενώ η Luftwaffe απώλεσε 240 αεροσκάφη.
Ωστόσο, έχασαν μια μοναδική ευκαιρία.
Αν οι μονάδες των Panzer δεν είχαν διαταγή να σταματήσουν, τότε η συμμαχική άμυνα θα κατέρρεε ταχύτερα, και το σύνολο της ΒΕΔ θα αιχμαλωτιζόταν.
Η ανεξήγητη εντολή του Hitler επέτρεψε στην Βρετανία να ζήσει για να αγωνιστεί μία ακόμη μέρα. Στο Λονδίνο, ο Churchill χαιρετίστηκε ως ήρωας στο κοινοβούλιο, όπου έσπευσε να δηλώσει:
“Οι πόλεμοι δεν κερδίζονται με εκκενώσεις.”
Πηγές:
Barker, A.J. (1977). Dunkirk, The Great Escape. J.M. Dent & Sons, London
Blaxland, G. (1981). Destination Dunkirk. William Kimber, London
Rutherford, W. (1979). Blitzkrieg 1940. Bison Books, London
Lord, W. (1959). The Miracle of Dunkirk. Allen Lane, London
Divine, D. (1959). The Nine Days of Dunkirk. Faber & Faber, London
*Προπτυχιακός φοιτητής στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έντονο ενδιαφέρον για ιστορία, γεωπολιτική και θέματα στρατιωτικής φύσεως. Κατά κάποιους ” ένας σύγχρονος Πρώσσος ”. csklivanos@powerpolitics.eu
ΠΗΓΗ:powerpolitics.eu
